Immigranten

In de Nederlandse kranten lees je af en toe over illegale immigranten die, na het betalen van duizenden euro's aan mensenhandelaren, op gammele houten bootjes vanuit Afrika naar Malta trekken - ook het Italiaanse eiland Lampedusa staat hierom bekend -. Er gaat bijna geen dag voorbij of er worden wel wat drenkelingen opgepikt, bootjes onderschept of lichamen geborgen, meestal ver uit de kust. Sinds 2003 zijn er ongeveer 13.000 illegale immigranten naar Malta gekomen en dat heeft een grote impact op de maatschappij die zelf een beperkte omvang heeft.

Het gros van de mensen op Malta boeit het welzijn van de illegalen niet zoveel. Hoewel ze het meestal niet echt uitspreken wensen ze de immigranten het liefst terug naar Libië, waar ze op de boot gestapt zijn. De kranten schrijven regelmatig negatief over de immigranten en over de beperkte hulp die de andere landen van de EU bieden. Zelfs het commentaar van de Maltese tegenhanger van de Volkskrant neigt regelmatig naar racisme. Er is niemand die er vreemd van opkijkt als de buschauffeur niet stopt bij een halte waar iemand met een zwarte huidskleur staat te wachten, huiseigenaren kunnen zonder sanctie de verhuur – of toegang - weigeren aan een Afrikaan en een tafeltje op een populair terras is voor Afrikanen een utopie. Arbeiders roepen massaal dat de immigranten hun baantjes inpikken en zijn niet blij met concurrenten die voor rond de twee euro per uur aan de slag gaan. Als ze zelf hun huis laten verbouwen laten ze dat overigens wel door een illegaal doen (zoals wij dat ook met Polen doen).

Immigranten die wel wat te bieden hebben zijn echter meer dan welkom. Zolang ze maar geld meebrengen. Dat geldt ook voor toeristen, die zolang ze geld hebben meer dan welkom zijn. Maar, als de geldbuidel leeg is mogen ze van de Maltezers het liefst zo snel mogelijk vertrekken. Een netwerk is, meer dan in welk ander land dan ook, erg belangrijk op Malta. En voor een volwassene is de opgave een netwerk op te bouwen erg moeilijk wanneer je geen geld te bieden hebt. Illegalen zijn daardoor kansloos om te slagen in de maatschappij.

Verantwoordelijk voor de bewaking van de buitengrenzen van Europa is Frontex. Ten zuiden van Malta patrouilleren zij regelmatig met vliegtuigen. Wanneer er een bootje gespot wordt gaat er een snelle rubberboot naartoe om de boot te onderscheppen. Om dit te voorkomen vertrekken de bootjes vaak 's nachts. Dan worden ze meestal door vissers onderschept. Frontex stuurt de bootjes niet terug, omdat de EU dat niet humaan vindt. Ze vragen wel of ze terug willen gaan, maar als ze dat niet willen (altijd) dan nemen ze ze op sleeptouw naar Malta. De vissers zijn verdeeld; sommigen nemen de illegalen aan boord, maar er zijn ook gevallen bekend waarbij drenkelingen uren aan de visnetten van de boot bleven hangen zonder dat de vissers hulp boden, hoogstwaarschijnlijk uit angst voor AIDS of HIV waarvan men zegt dat 'ze' het allemaal hebben.

Omdat de vluchtelingen allemaal zonder identiteitspapieren arriveren is het niet duidelijk wie er nou een echte vluchteling is en wie niet. Om dat uit te zoeken worden alle vluchtelingen opgesloten. Niet in de laatste plaats vanwege de afschrikkende werking, duurt de detentie anderhalf jaar. Daarna worden ze naar open centra gebracht die door kerken worden gerund. Hier leren ze integreren in de maatschappij en krijgen ze educatie in godsdienstonderwijs. Na verblijf in de open centra hebben de vluchtelingen beschikking over een verblijfsvergunning, maar mogen ze niet vrij reizen. De meeste van hen verdwijnen dan ook permanent in de illegaliteit. Toch zie je nog geen getto's vol illegalen ontstaan. Waarschijnlijk weten velen van hen de oversteek naar Italië te maken.

Al met al blijft het een groot probleem. De EU roept Malta op humaner met de vluchtelingen om te gaan. Maar, het land is bang dat dan de vluchtelingenstroom helemaal niet meer te stoppen is. Als de toename van dit moment doorzet, heeft het land over 20 jaar 25% aan illegalen binnen de grenzen. Dat wil men voorkomen; er wordt zelf gesproken over de inzet van vliegtuigen om vluchtelingen direct na aankomst terug te vliegen naar Libië en de problematiek belooft een 'hot item' te worden tijdens de volgende verkiezingen.

Je kunt de Maltezers afschilderen als racisten. Maar, een gastvrije ontvangst van vluchtelingen met de gedachte dat er nog een miljard staan te wachten aan de andere kant van de zee, terwijl je zelf maar op een kleine rots zit, de EU niet wil helpen en de pers negatief is, maakt het er ook voor de inwoners niet gemakkelijker op.