Filfla
Filfla
Op ongeveer vijf kilometer uit de kust ten zuiden van Malta liggen de onbewoonde eilandjes Filfla (Filfola) en het veel kleinere Filfoletta. Filfla heeft een grootte van slechts twee en een halve hectare. Het eiland bestaat uit een 60 meter hoog rotsplateau dat 282 bij 48 meter meet. Langs de kustlijn lopen de rotsen steil af de zee in. Het eiland dankt zijn naam aan het Arabische woord 'filfel', wat peperzaad betekent. Het kan zijn dat de vorm van het eiland op zo'n zaadje leek of dat er ooit peper groeide op het eiland.
Legende
Volgens een legende zou het eiland ontstaan zijn, doordat God boos was op de bewoners van een dorpje op de plek waar nu Il Maqluba ligt. Om zijn woede kracht bij te zetten, liet hij de grond onder het dorpje exploderen. Het stuk grond werd daardoor gelanceerd en kwam op de kop in zee terecht, waardoor Filfla gevormd werd.
Geschiedenis van Filfla
Filfla
Filfla maakte lang geleden deel uit van het vasteland van Malta. Door de vorming van de diepe tektonische breuk van Magħlaq, die tienduizenden jaren geleden onder de zuidkust van Malta ontstond, werd het eiland samen met de daaromheen liggende rotsen gescheiden van het land.
Momenteel is er geen bebouwing op het eiland te vinden. Dat is niet altijd zo geweest. In 1343 werd er in een kleine natuurlijke grot een kapelletje gebouwd voor de vissers die rondom het eiland hebben gevist. De kapel was gewijd aan de Maria-Tenhemelopneming. Elke zondag werd hier de mis opgedragen, totdat in 1575 werd besloten dat het interieur – waaronder een prachtig drieluik – moest worden verplaatst naar de St. Leo-kerk in Zurrieq. De kapel bood nog wel bescherming aan vissers die in stormachtig weer verzeild raakten. Tijdens een aardbeving in 1856 stortte het kapelletje op Filfla in. Op dat moment werd het plateau bewoond door de boerenfamilie van ene Ġanni Attard. Zij zonderden zich van Malta af toen het land vanaf 28 maart 1813 werd getroffen door de pest. Aan de tien maanden durende epidemie overleden 4500 mensen, maar de Attards bleven gespaard.
Bescherming
In een groot gedeelte van de twintigste eeuw werd Filfla door Turkse, Franse, Nederlands, Britse en Amerikaanse marine- en luchtmachtmilitairen gebruikt als oefenterrein. Vanuit de lucht leek het eiland namelijk op een vliegdekschip. Bij de oefenbombardementen op het eiland stortte grote delen ervan in. Het eiland zou vanaf 1968 helemaal op instorten staan. In 1971 werden de vliegoefeningen op aandringen van milieuorganisaties gestaakt. Vanaf 1980 is Filfla een beschermd vogelreservaat en is het voor een ieder verboden om zich binnen 1,1 nautische mijl (iets meer dan 2.000 meter) van het eiland te begeven. Op 1 juni 1988 trad de 'Filfla nature reserve act' in werking, waarmee het betreden van Filfla strafbaar gesteld is. Het is overigens ook niet aan te raden het eiland te bezoeken. Door het puin dat voor de kust ligt en de niet ontplofte bommen, is het er levensgevaarlijk. Bovendien zijn de rotsen dermate instabiel dat de wanden van het plateau niet op een veilige manier te beklimmen zijn.
Flora en fauna
Filfla
Filfla beschikt over een interessante flora en fauna. Er groeien geen bomen, maar wel struiken en planten. Er zou een uniek soort blauwe hagedis leven. De aanwezigheid daarvan is echter nooit bewezen. In verschillende publicaties wordt bovendien gezegd dat de hagedis meerdere staarten zou hebben. Het beperkte aantal experts, dat daadwerkelijk iets van het eiland weet, betwijfelt dit echter zeer stellig. Ook over de aanwezigheid van konijnen bestaat onenigheid. Wel zijn er spinnen en kikkers. Het belangrijkst zijn echter de vogels die er leven. Vooral trekvogels en zeevogels gebruiken het eiland om te broeden. Filfla is één van de belangrijkste plekken in de Middellandse Zee waar stormvogels hun nesten bouwen.
Boudewijn Büch op Filfla
Boudewijn Büch
De Nederlandse dichter, schrijver en televisiemaker Boudewijn Büch (1948 – 2002) wist het eilandje zonder toestemming, maar met hulp van het leger, te bezoeken. Na een aantal vergeefse pogingen, lukte dat hem uiteindelijk met een helikopter (de Agusta-Bell 206A Jet Ranger 9H-AAJ van het Maltese leger) in november 1988. Op 25 december 1988 verschenen beelden van de reis in zijn televisieprogramma 'De wereld van Boudewijn Büch'. Hij beschreef zijn bezoek ook in het boek 'Eenzaam' uit 1992. Over het eiland schrijft hij daarin onder andere het volgende:
"Filfla is angstaanjagender, hoger en eenzamer dan ik dacht. Het heeft de vorm en kleur van een grofwit brood en staat als een ovale, hoge hoed in zee."
...
"Het ruikt er niet onaangenaam zuur, er is geen vogel te bekennen, laat staan een konijn of hagedis. Het oppervlak van het eiland is licht glooiend en er groeit één soort stug, groen en laag gewas. In de verte zie ik een hoop stenen. Daar moet het tempeltje hebben gestaan – neem ik aan. De entourage boven op het eiland is onwezenlijk en vooral chaotisch. De bodem ligt bezaaid met allerlei metalen onderdelen van bommen en het aantal kraters valt in één oogopslag niet te schatten."
Voor ieder ander is het redelijkerwijs onmogelijk het eiland te bezoeken. Wel is het te zien vanaf een gedeelte van de zuidkust van Malta. Bij een bezoek aan de Blue Grotto is het eilandje bijvoorbeeld te zien vanaf de rotsen bij Wied Iz-Zurrieq.
Trivia
Filfla vormde het decor voor een deel van de film The count of Monte Cristo (IMDB), naar een boek van Alexandre Dumas. De film kwam uit in 2002. In de film is Filfla het eiland waar hoofdpersoon Edmond Dantès een enorme schat vindt.
|