Eten / Drinken

De Maltese keuken

De Maltezers zijn erg trots op hun traditionele keuken. De ingrediënten die er worden gebruikt om maaltijdtijden mee samen te stellen, worden bepaald door de oogst, voedselproductie in de seizoenen en de vangst van de vissers. Door haar ligging in – en afhankelijkheid van – de Middellandse Zee, is het vanzelfsprekend dat er op Malta veel visgerechten worden geserveerd. Daarnaast horen vlees (varken, koe, konijn), kaas (van geiten, koeien en schapen), groenten, rijst en pasta binnen het Maltese menu thuis. Van de keukens van de meeste mediterrane landen wordt gezegd dat er gezonde voeding wordt bereid. Dat gaat voor Malta niet op. In vergelijking met landen als Griekenland, Italië en Spanje, wordt er op Malta veel vetter gekookt. Wel gebruikt men in Malta weer meer verse groenten dan in de andere landen. De gerechten uit de Maltese keuken lijken het meest op die van de Siciliaanse buren en zouden het beste kunnen worden omschreven als 'boers'.

Lange tijd was er op Malta een tekort aan brandhout. Hierdoor kon het voedsel niet bereid worden op grote vuren. De Maltezers wisten dit op te lossen door kleine oventjes (Kenurs) te bouwen waarop het eten, met behulp van een beperkte hoeveelheid brandhout, geruime tijd kon staan pruttelen. De stoofpotten die op deze wijze werden bereid, zijn ook tegenwoordig nog populair. Ook groenten en stevige soepen behoren tot het typisch Maltese dieet.

Drinken

Naast lekkere gerechten kent Malta tevens kwalitatief zeer goede wijnen en beschikt het land zelfs over haar eigen pils. De nationale drank is alcoholvrij en heet Kinnie. Qua sterke drank kent men op Malta een vijgcactuslikeur genaamd bajtra. De likeur wordt gedistilleerd uit de cactusvijgen die aan de uiteinden van de schijfvormige bladeren van de opuntia-cactus groeien. De vrucht wordt ook wel los gegeten en wordt dan bajtar tax-xewk genoemd. De schijfcactussen werden twee eeuwen geleden vanuit in Malta geïmporteerd vanuit Mexico. Boeren gebruiken de cactussen om hun land af te bakenen en tegenwoordig dus ook om er een gedistilleerde drank van te produceren. Dezelfde cactus werd ook in Australëe geïntroduceerd. Daar werd het een ware plaag, waarbij 40.000 vierkante kilometer (ruim 125 maal de oppervlakte van Malta) aan vruchtbare landbouwgrond werd overwoekerd. Door rond het jaar 1925 ook motvlinders vanuit Zuid-Amerika te importeren, kon de plaag succesvol op biologische wijze worden bestreden.

Brood

Maltees broodMaltees brood.

De mensen op Malta ontbijten eigenlijk niet. Dat halen ze later op de dag in. Vooral de bakkers doen dan goede zaken. Beroemd is het Maltese brood, dat Tal-Malti (van Malta) wordt genoemd. Het is een brood met een harde korst en een zachte binnenkant. De broden worden aan elkaar gebakken, zoals we dat wel van kadetjes gewend zijn. Het brood wordt eigenlijk alleen vers gegeten; liefst wanneer het net uit de oven komt.

Soepen

De avondmaaltijd op Malta begint meestal met soep. De soepen zijn over het algemeen stevig en zeer goed gevuld. Zoals de aljotta; een vissoep, met knoflook, tomaten en rijst. Een andere stevige soep is de kusksu. Deze soep wordt vooral in het voorjaar geserveerd en wordt gemaakt van tuinbonen, uien en tomaten. Ook zijn er soepen van qarabali; een kleine soort pompoenen. Kawlata is een groentesoep met varkensvlees. De minestra is een soep waarin allerlei verschillende verse groenten zitten; kool, spinazie, cichorei en erwten. Een soep die lijkt op Minestra is de soppa tal-Armla (weduwensoep). Dit is eigenlijk dezelfde soep, maar dan met daarin gbejniet. Gbejniet is dan weer een klein rond schapen- of geitenkaasje. Gbejniet wordt ook wel bij de lunch gegeten, op brood. Vooral op Gozo wordt veel gbejniet geproduceerd. Maltezers noemen de Gozotianen daarom vaak gbejniet als soort scheldnaam. Bij de soepen wordt meestal een soort brood (hobza) geserveerd.

Konijn

Maltezers eten graag konijn (fenek). Dit gerecht is in alle authentieke restaurants op de menukaart te vinden. Ook in sommige cafés wordt het gerecht geserveerd. In de periode dat de ridders over Malta heersten, was het jagen aan hen voorbehouden. Voor het gewone volk bestonden er hoge straffen op stropen. Toch vingen veel mensen op het platteland stiekem konijnen om daarmee te tonen dat zij lak hadden aan het gezag. Een vorm van partizanengedrag dus. Bij de bereiding van het gerecht wordt het konijnenvlees aangebraden, zodat de buitenkant mooi bruin wordt. Daarna wordt het vlees gestoofd in rode wijn.

Vis

Qua vis eet men graag de torta tal-lampuki (Lampuka-pastei). De Lampuka is een soort goudmakreel die veel in de wateren rond Malta zwemt. Zowel gebakken, uit de oven als gegrild kan de vis geserveerd worden. In Frankrijk wordt de vis ook veel gegeten. De delicatesse wordt daar Dourade genoemd. Op de Maltese menukaart staan tevens de octopus, calamari (inktvis) en granc (krab). pixxispad (zwaardvis), cerna (zaagbaars), dott (zeebaars) en tunnagg (tonijn) zijn voorbeelden van andere vissen die in restaurants worden geserveerd. Vaak worden visgerechten geserveerd met een rijke saus, of kapunata, wat een soort ratatouille is. Tevens wordt vis gebakken, gestoofd of verwerkt in ragout.

Pasta

Naast de hoofdgerechten staan er vaak pasta's op tafel, zoals ravioli (ravjul). Dit bestaat uit een vulling van ricotta, peterselie en kaas in deeg. Een ander pastagerecht is timpana. Dit is een ovenschotel van macaroni met rundvlees, ham, kaas en ei onder een laag van bladerdeeg.

Dessert

Als dessert eet men wel qaghaq tal-ghasel. Dit zijn honingringen; een soort gebak. Ook de kannoli zijn typisch Maltees. Het zijn rolletjes met ricotta, chocolade en vruchtjes die gefrituurd worden. Op straat worden pasteitjes (pastizzi) verkocht. Deze van oorsprong Turkse pasteitjes worden gevuld met erwten, vlees of ansjovis. Er zijn ook gefrituurde pasteitjes waar dadels in zitten. Deze worden imqaret genoemd. Na de eerste buien in het najaar eet men ook wel slakken.

Snacks

Op straat worden vaak zoete hapjes verkocht. Maltezers zijn dol op noga (qubbajt). Dit wordt tijdens feestdagen in veel verschillende kleuren en smaken verkocht vanaf snoepkarren.

Restaurants

Restaurants zijn er in alle soorten en maten op Malta. Vooral in de toeristische gebieden zijn veel restaurants te vinden die snacks en eenvoudige maaltijden als pizza's aanbieden. Gelukkig zijn de traditionelere restaurants meestal niet moeilijk te vinden. Veel van de bovengenoemde gerechten kunnen op de menukaarten worden aangetroffen. De menukaarten zijn in alle restaurants in de Engelse taal aanwezig.

Prijzen van maaltijden liggen meestal iets lager dan wij in Nederland en België gewend zijn. Het eten van verse vis kan echter vrij prijzig zijn. Traditionele restaurants in de hogere prijsklasse serveren over het algemeen uitsluitend visgerechten. De prijs van het drinken in restaurants ligt meestal aanzienlijk lager dan in Nederland. Flessen lokale wijn, van redelijke kwaliteit, zijn erg voordelig. Op de rekening staat vaak een klein bedrag vermeld voor het couvert. Fooien (ongeveer 10% is redelijk) worden erg op prijs gesteld, omdat de bediening vaak niet is inbegrepen.

In een traditioneel restaurant is het de bedoeling dat er na binnenkomst wordt plaatsgenomen aan de bar, alwaar onder het genot van een drankje de menukaart kan worden doorgenomen. Pas na de bestelling, worden gasten naar hun tafel gebracht. Gelukkig wijst het bedienend personeel gasten die dit niet helemaal lijken te begrijpen graag de weg.

Eten in de literatuur

In het beroemde boek 'De Jukebox-koningin van Malta' van de auteur Nicholas Rinaldi, komen zo nu en dan ook gerechten aan de orde. Heel eenvoudig zijn bijvoorbeeld de hobz-biz-zejt. In het boek schrijft Rinaldi hierover:

Melita sneed het brood in dikke plakken, halveerde een tomaat en wreef deze over het brood tot het roze werd van de pulp en het sap. Ze doopte het brood in de olijfolie en strooide er oregano en tijm op. 'Dit noemen we hobz-biz-zejt, brood en olie.'

In sommige Maltese winkels wordt voor € 4,50 het 'Nederlandstalige' kookboekje 'De Malteese keuken' verkocht. Dit is op zich een grappig boekje. Niet zozeer om de gerechten die er in staan, maar om het gebruikte Nederlands. Het is werkelijk bijna niet te lezen. Zo staat in het voorwoord de beschrijving: 'De gerechten in deze boek zyn enkelvoudig en makkelyk om te volgen. Ze nemen part van het Malteese leven.' Verderop in het boekje vallen passages als 'Kook tot 't kookt' op. En degene die lamstamppot weet te bereiden met behulp van de volgende beschrijving is vast een hele goede kok: 'Braad knoflook in wat vet. Toevoeg wyn en tomaten pureè, vlees en kruiden. Braad tot boter bruin wordt. Toevoeg aardappelen en sudeeer voor 30 minuten, toevoeg genoeg water zodat vlees niet opdroogt. Toevoeg wortels en erwten. Warm serveeren.'

Recepten

Recept voor Fenek (konijn)

Ingrediënten: - Een konijn;
- 3 uien;
- 4 tomaten;
- 225 g doperwten;
- 170 g wortelen;
- 100 g pasta;
- 3 dl rode wijn;
- 56 g tomatenpuree;
- Laurierblaadjes;
- 1 teen knoflook;
- Olijfolie;
- Bloem;
- Bouillon;
- Peper en zout;

Bereiding:

Neem het konijn en snijdt deze in kleine stukken. Haal het vlees door de bloem, waarna het in de braadpan kan, totdat het goudbruin gebakken is.

Ondertussen is er tijd om de uien en het knoflook te snipperen. Pel ook de tomaten en snijdt deze samen met de wortelen in kleine stukjes. Fruit de uien, knoflook en wortelen in olijfolie. Hierna kunnen de tomaten, tomatensaus, pasta en laurierblaadjes worden toegevoegd.

Wanneer het konijn in de braadpan de juiste kleur heeft, kan de wijn worden toegevoegd. Ook de tomatenmix, de bouillon en de doperwten kunnen worden toegevoegd. Peper en zout kunnen naar believen worden gebruikt. Breng het geheel aan de kook en laat het ongeveer anderhalf uur sudderen.

Gawdi! / Eet smakelijk! :-)

Recept voor Qaghaq tal-hmira (gistringen)

Gistringen

Qaghaq tal-hmira zijn Maltese theetraktaties. De naam betekent gistringen; deze donutvormige ringen zijn heerlijke luxebroodjes, gegarneerd met sesamzaadjes, die niet langer dan 15 minuten gebakken hoeven worden. Het grootste deel van de voorbereiding bestaat uit de tijd die het deeg nodig heeft om te rijzen.

Hoewel de Maltezers gewend zijn de ringen te eten bij de thee of koffie in de koudere maanden, worden ze ook tijdens een dag op het strand snel allemaal opgegeten!

Dit is wat er nodig is om ongeveer 20 ringen met een diameter van ongeveer zeven centimeter te maken:

  • 500 g meel;
  • 200 g poedersuiker;
  • 200 g margarine;
  • 1 pakje gedroogde gist van 11 g;
  • Een halve theelepel anijs;
  • Een halve theelepel kruidnagel;
  • 1 theelepel vanille (vanille poeder);
  • Geraspte schil van 1 citroen;
  • 180 ml lauwwarm water;
  • Sesamzaadjes;

Doe de droge ingrediënten samen in een grote kom en voeg de citroenschil toe. Voeg nu het water beetje bij beetje toe om het deeg te maken. Laat het deeg minstens twee uur, of zelfs een hele nacht, rusten op een warme plaats.

Neem het deeg uit de kom en kneed het op een bebloemd oppervlak. Snijd kleine stukjes van het deeg en maak daar een lange rol (lengte 10 cm., doorsnede 2 cm.) van. Vervorm de rol om een ring te maken en leg de ring op de bakplaat. Zodra alle ringen zijn gevormd, moeten ze wederom een uur rusten. Het is niet erg als de ringen elkaar raken doordat ze rijzen.

Beborstel de bovenkant van de ringen met een beetje water en strooi de sesamzaadjes erover. Bak ze in een voorverwarmde oven op 160 °C, niet langer dan 15 minuten. De ringen moeten bovenop bruin worden, maar nog steeds zacht zijn als ze worden aangeraakt.

Deze ringen zijn warm/vers het lekkerst, maar zijn gedurende drie dagen houdbaar in een luchtdichte opbergdoos.

Links naar andere recepten

In het online-archief van Trouw vonden we een aantal Maltese recepten:



Google