Gzira (Il-Gżira) en Manoel Island

Fort Manoel

Gżira is een plaats aan de Marsamxett-baai ten westen van Valletta. De plaats telt ongeveer 7.806 inwoners en ligt grofweg tussen de plaatsen Sliema en Msida in. Gzira betekent eiland. Dat slaat op het eiland waarmee Gżira middels een smalle verbinding verbonden is; Manoel Island

Gżira

Gzira is een vrij jonge plaats. Zo rond het jaar 1850 vestigden zich er de eerste bewoners. Al snel vormde zich een arbeidersdorpje, terwijl in de plaatsen rondom Gzira juist de visserij de belangrijkste vorm van inkomsten was. Gzira had een slechte naam. Het stond bekend als oord waar prostitutie plaatsvond.

Tegenwoordig is van de oude bebouwing nog weinig te herkennen. Oude huizen langs de boulevard verdwijnen langzaam uit het straatbeeld en maken plaats voor dure flatgebouwen en hotels. Dat valt te verklaren door de centrale ligging. Gzira ligt vlakbij belangrijke plaatsen als Sliema en Valletta en ook de universiteitsplaats Msida ligt om de hoek. Hierdoor zijn de huizen in de plaats erg gewild bij zowel Maltezers als westerse immigranten. De prijzen van de woningen zijn navenant. In de smalle straten achter de boulevard is het nog wel mogelijk oude huizen treffen. De traditionele huizen beschikken over houten balkonnetjes (gallerija genaamd). Gzira biedt vooral werkgelegenheid in de service-industrie. Je treft er veel autodealers, garages en winkels. Centraal in de plaats wordt momenteel het hoogste gebouw van Malta gebouwd; het Metropolis Plaza (ook wel M-towers genoemd). Het complex wordt waarschijnlijk in 2016 opgeleverd en de drie woontoren zullen respectievelijk 33, 28 en 12 verdiepingen tellen.

De parochiekerk van de plaats wordt in de volksmond tal-Gebla (van de steen) genoemd. Hierachter schuilt een anekdote die in de kerk breed wordt uitgemeten. Op 10 juli van het jaar 1902 waren drie Britse zeemannen op zoek naar een pub. De pub van Gzira was echter gesloten. De kroegbaas weigerde de kroeg te openen, waarna de zeemannen met stenen begonnen te gooien. Eén van de stenen raakte een relikwie waarop een plaatje met de heilige maagd van de berg Karmel stond afgebeeld. De steen brak het glas, maar bleef haken, zodat hij het eigenlijke relikwie niet raakte. Een wonder, volgens de plaatselijke bevolking. Bij een bezoek aan de kerk kunnen het relikwie, de steen en het glas worden bewonderd.

Bij toeristen is de plaats vooral in de avonden populair. Wanneer de zon ondergaat is het mogelijk om vanaf de boulevard de schitterend verlichte muren van de stad Valletta te zien. Vooral vanuit de jachthaven en de openbare tuin (niet te missen langs de boulevard) is de hoofdstad goed te zien.

Manoel Island

Toegangspoort van Fort Manoel

Manoel eiland (il-Gżira Manwel) is een klein eilandje dat ligt in de Marsamxett-baai. In vroeger tijden was het eiland bekend onder de naam il-Gżira tal-Isqof (het bisschopeiland) en daarna als Isolotto. Wegens slechte hygiënische omstandigheden aan boord, brachten schepen die Malta tot 1843 aandeden vaak behalve gewenste goederen ook ongewenste ziekten als cholera en de pest met zich mee. Grootmeester Fra Jean Paul Lascaris de Castellar besloot daarom in het jaar 1643 op het eiland voorzieningen in te richten voor quarantaine van de bemanningen van de schepen. Daartoe bouwde hij een ziekenhuis (Lazaretto de San Rocco) waar wel 1000 mensen konden verblijven. In het jaar 1723 besloot de Portugese Grootmeester Fra Antonio Manoel de Vilhena tot het bouwen van een fort op het eiland; Fort Manoel. Het eiland kreeg daarmee ook de naam van de grootmeester. Het lag in de bedoelingen dat het gehele eiland gefortificeerd zou worden, zodat het de westflank van het op schootsafstand gelegen Valletta zou kunnen verdedigen tegen aanvallen over land. Tevens bestond de bedoeling dat er een stad zou worden gevestigd op het eiland. Uiteindelijk werd alleen een fort gebouwd waar 500 soldaten gelegerd waren. De eerste steen van het fort werd gelegd op 14 september 1723.

Opvarenden van schepen afkomstig uit oostelijke richting, moesten 18 dagen op hun schip (voorzien van een gele waarschuwingsvlag) bivakkeren. Opvarenden van 'besmette' schepen werden ondergebracht op het eiland. Het lazaretto was groot, maar niet comfortabel. Het bestond uit een soort barakken, met zestien kamers verdeeld over twee verdiepingen. Bezoekers moesten op een yard afstand blijven en iedereen werd goed in de gaten gehouden door officieren van de gezondheidsdienst. Als mensen al enige tijd op het eiland verbleven, maar een nieuwkomer aanraakten, werd de quarantaie verlengd tot de dag waarop de nieuwkomer mocht vertrekken. Het verblijf was gratis. Aan iedereen werden twee stoelen, een tafel en een bed ter beschikking gesteld. Luxe moest worden gekocht van koopmannen, die hun handelwaar met lange tangen aanreikten door een grof hekwerk.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het eiland gebruikt als marinebasis voor de Britse Royal Navy. Tevens werd er een aantal stellingen voor luchtafweer geplaatst. Aan het eiland werd gerefereerd alsof het een schip was. Het kreeg namen als HMS Phœnicia en HMS Talbot. De ruim 400 bommen die gedurende vijandelijke luchtaanvallen op het eilandje vielen, vernietigden grote delen van het Portugese fort en de aanhorigheden. Zo werd onder andere de kapel van sint Anthony van Padova verwoest.

Na de oorlog werden de forten op het eiland niet meer intensief gebruikt en raakte de bebouwing op het eiland ernstig verwaarloosd. Tegenwoordig ziet men echter de historische en toeristische waarde van de oude forten in. Het oude fort is daarom voor een groot deel gerestaureerd. Onder andere de hiervoor genoemde kapel, de barakken en de toegangspoort werden hersteld en de polverista, waar oorspronkelijk het buskruit lag opgeslagen, werd opnieuw opgebouwd. Het paradeplein van het fort biedt tegenwoordig een prachtig uitzicht op Valletta. Het ligt in de bedoeling dat de ruïnes van het Lazaretto worden gesloopt en dat aldaar luxe hotels worden gebouwd.

Bereikbaarheid

Gzira is gemakkelijk te bereiken met de bus vanuit Valletta met behulp van buslijnen 12 13 21 22 23 en 32. De afstand naar zowel Sliema als Valletta is ook lopend te doen, maar vormt wel een flinke wandeling.

Manoel Island is te voet te betreden. Na de jachtwerf bevindt zich een portiersloge. Tussen zonsopgang en zonsondergang mag er langs de kustlijn en op de paden vrij worden gewandeld.