Valletta (Il-Belt Valletta)
Valletta vanuit de lucht.
"Een stad gebouwd door heren, voor heren."
Valletta is de hoofdstad van de republiek Malta. Behalve op het politieke gebied, is het dat onbetwist in vrijwel alle facetten; zoals op financieel en cultureel gebied. De stad is gebouwd op het Sciberras-schiereiland; een 60 meter hoge rots in een momenteel volledig geürbaniseerd gebied. In de ongeveer twee kilometer lange stad, met een oppervlakte van ongeveer 55 hectare, zelf wonen ongeveer 5.682 mensen. Daarmee is Valletta, na Vaticaanstad en Vaduz (Liechtenstein), qua inwonertal de op twee na kleinste hoofdstad in Europa.
De forten en bastions waarbinnen de stad is gebouwd en de gebouwen binnen de stad, vormen belangrijke bezienswaardigheden en zijn het bezichtigen meer dan waard. De stad zelf en 320 monumenten daarbinnen, staan vermeld op de werelderfgoedlijst van UNESCO.
Toegang
Tot in het recente verleden kwamen de meeste bezoekers de stad binnen via de in 1968 gebouwde City Gate (Bieb Il-Belt), welke het beginpunt van Republic Street vormde. Deze poort heeft in 2014 echter plaats gemaakt voor een geheel nieuwe entree, die dezelfde naam draagt, maar welke niet meer daadwerkelijk een poort is. In het gebied rond de toegang van de stad, werd sinds maart 2010 gewerkt aan de entree van de hoofdstad van Malta, met als doel het een moderne uitstraling te geven. Het City Gate project, dat ook het Royal Opera House, een nieuw parlementsgebouw (dat op 4 mei 2015 in gebruik werd genomen) en de herinrichting van Freedom Square omvat, is een ontwerp van de Italiaanse architect Renzo Piano. Hij is onder andere bekend van gebouwen als NEMO in Amsterdam, Centre Pompidou in Parijs en de Toren op Zuid in Rotterdam. De huidige City Gate is de vijfde poort op die op die plek gebouwd werd. Eerder stonden er de Porta San Gorgio (1602), Porta Reale (1634), Kings Gate (1858) en de oude Bieb Il-Belt (1964).
Voor de poort ligt een brug over een diepe droge gracht. Deze gracht werd door slaven onder dwang gegraven met als doel de Grand Harbour (oostelijk van Valletta) en Marsamxett-harbour (westelijk van Valletta) met elkaar te verbinden. Dat werk is nooit voltooid, omdat het stilstaande water een bron van ziekten zou worden. In een tunnel die haaks op de gracht stond, was ooit het treinstation van Valletta gevestigd. Tijdens bombardementen in de Tweede Wereldoorlog, diende die tunnel als schuilplaats. Later was er in de tunnel de 'Yellow Garage' gevestigd. Het sluiten van zaken als die garage, maken het mogelijk de omgeving te rehabiliteren. In 2019 werd op de bodem van de gracht een groen wandel- en rustgebied ingericht; de Gnien Laparelli.
Buiten de poort springt het plein met de Triton-fontein (Il-Funtana tat-Tritoni) in het oog. Decennialang vormde de fontein het middelpunt van een rotonde waaromheen het busstation gevestigd was. Het beeld bestaat uit drie grote bronzen tritons die een schaal ophouden. Tritons zouden volgens de Griekse mythologie half mens en half vis zijn, zoals ook in het beeld te zien is. Zij waren de begeleiders van Poseideon. De beelden werden in een bronsgieterij te Napels vervaardigd door de Maltese beeldhouwer Vincent Apap (1909 – 2003). Na voltooiing van het werk, was er in Malta geen officiële regering. Daarom werd de fontein niet officieel geopend, maar werd de watertoevoer in de avond van 16 mei 1959 gewoon aangezet. Na verplaatsing van het busstation en in de aanloop naar de festiviteiten rondom 'Valletta culturele hoofdstad 2018', werd besloten de fontein te restaureren. Op 12 januari 2018 vond er vervolgens alsnog een inauguratie plaats.
Attracties
De bezienswaardigheden van Valletta liggen vrijwel allemaal aan of in de buurt van de Republic Street (vroeger Kingsway geheten), die van noord naar zuid door het centrum van de stad loopt. De zijstraten van Republic Street lopen vooral in westelijke richting steil naar beneden af. Ze zijn vaak dermate steil dat er geen auto's kunnen rijden en er traptreden in gemaakt zijn. In de straten zijn overal herinneringen aan het verleden te vinden. Toch bezit iedere straat een geheel eigen identiteit.
De topattractie van de stad is de Sint John's Co-Kathedraal. Dit is één van de elf kerken die Valletta rijk is en zelfs degenen die tijd vakantie liever geen kerken bezoeken, mogen deze kerk eigenlijk niet overslaan. Van buiten lijkt deze kathedraal niet bepaald bijzonder. Van de binnenkant is hij dat echter des te meer. Het interieur is namelijk volledig gevuld met prachtige decoraties. Onder andere het meesterwerk van schilder Michelangelo Caravaggio, genaamd 'De onthoofding van Johannes de Doper' (Sint John), wat door veel historici gezien wordt als het beste schilderij uit de gehele zeventiende eeuw, is er te vinden. Vlakbij de kathedraal staat het Paleis van de grootmeesters dat nog steeds zo is ingericht als in de periode dat het gebouwd is (de jaren zeventig van de zestiende eeuw). In het archeologisch museum is vooral veel aardewerk te vinden dat werd aangetroffen tijdens opgravingen. Het topstuk uit de collectie is 'the sleeping lady'. Dit aardewerken beeld werd opgegraven in het Hal Saflieni Hypogeum te Paola. Ook het Manoel Theater is het bezichtigen waard. Aan de noordelijkste punt van Republic street staat het fort St. Elmo. Hierin is tegenwoordig het legermuseum gevestigd. Op de stadsmuren van Valletta liggen de tuinen, genaamd Upper Barracca Gardens, Lower Barracca Gardens en Hastings Gardens, die een schitterend uitzicht bieden over de havens rondom Valletta. Een wandeling door de stad en de tuinen is zeker de moeite waard. In vrijwel iedere straat is het mogelijk een belangrijk historisch gebouw of monument te treffen. Helaas zijn de straten soms zo smal dat het onmogelijk is er een goed beeld van te krijgen. Zo biedt Sliema bijvoorbeeld een veel beter zicht op de grote koepel van de Karmelietenkerk (die in 1950 herbouwd werd). Enkele van de andere gebouwen die bezichtigd kunnen worden zijn Auberge d'Aragon, Auberge de Bavière, Auberge de Castille, Auberge d'Italie, Auberge de Provence, Casa Rocca Piccola – dat een goed beeld geeft van het leven van de gegoede burgerij in het verleden –, Palazzo Francia, Palazzo Parisio (waar Napoleon in 1798 vijf dagen verbleef) en Palazzo Castellania. Het is dan ook niet voor niets dat de stad op de werelderfgoedlijst van UNESCO staat.
Geschiedenis
Valletta werd gebouwd na afloop van een oorlog die in 1565 plaatsvond en die de Great Siege wordt genoemd. Deze oorlog werd gevoerd tegen de Ottomanen (Turken), die poogden Malta in te nemen. De Maltezer ridders hadden zich met name in en rond de Three cities verschanst. De Turken maakten bij hun aanvallen juist gebruik van het Scebberras-schiereiland, waarop later Valletta werd gevestigd. Na de grote oorlog werd besloten tot de bouw van de onoverwinnelijke stad Valletta.
De eerste steen van Valletta werd gelegd door Jean de la Vallette op 28 maart 1566 om 11:18uur. In die tijd was Malta het domein van de ridders van de Johannieterorde. Jean de la Vallette was grootmeester van de orde. De eerste steen, van de stad die hij Humillima Civitas Valettae (de zeer nederige stad Valletta) noemde, legde de la Vallette op de plek waar tegenwoordig de kerk van Onze Lieve Vrouw van de Overwinning staat. De stad moest zo gebouwd worden dat de macht voor de ridderorde werd gegarandeerd. Valletta werd ontworpen door Francesco Lapparelli, de architect van de paus. Hij bedacht het karakteristieke rasterwerk waarbinnen de bebouwing werd gepland. Middels dat rasterwerk zorgde hij voor een natuurlijke ventilatie in de stad. Hij maakte de straten smal, zodat er veel schaduw in de warme stad aanwezig was. Er werd begonnen met de fortificatie waarvoor Lapparelli de onvrijwillige diensten van ruim 8.000 slaven gebruikte. Hierna werden er paleizen, kerken, vestingwerken, uitkijktorens en forten gebouwd. Al met al werden er ongeveer 2.000 gebouwen neergezet, waarvan velen de tand des tijds goed hebben doorstaan.
De Maltezer ridders waren zeer welvarende mensen. Zij waren zeer christelijk en stelden hun hele leven in dienst van God. Ze werden dan ook erg bekend door de ondersteuning van de kruistochten tegen de barbaren en ongelovigen, die gevoerd werden in het heilige land. Ook kwam hun geloof ten uiting in de barokke stijl waarin zij hun kerken inrichtten, wat tegenwoordig nog zeer goed te zien is.
Tweede Wereldoorlog
Valletta speelde een buitengewoon belangrijke rol tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het was op dat moment het zenuwcentrum van de geallieerde vloot in de Middellandse Zee. In de Lascaris War Rooms bereidde generaal Dwight D. Eisenhower operatie 'Husky', de invasie van Sicilië, voor. Tijdens de oorlog werd de stad zwaar gebombardeerd door Duitse en Italiaanse bommenwerpers. Een groot aantal gebouwen werd verwoest en het puin lag op een gegeven moment metershoog in de straten van de stad. Tegen het einde van de oorlog dreigden veel bewoners te bezwijken aan de honger. De meesten van hen konden worden gered door de hulp die vijf Engelse vrachtschepen boden. Voornamelijk de aankomst van de tanker Ohio op 15 augustus 1942, tijdens operatie Pedestral, zorgde voor verlichting van de zorgen. Veel gebouwen konden na de Tweede Wereldoorlog worden herbouwd of hersteld, maar kregen vaak niet hun oude grandeur terug.
Horeca
Voor een verfrissing tijdens het bezoek aan de stad kun je terecht op één van de vele terrassen. Enkele hiervan serveren ook lokale snacks en snoepjes; zoals Café Merisi aan South Street en Café Cordina aan Republic Street. Bij Caffe Matteo in Santa Lucia Street serveren ze uitstekende koffie. Loungen kun je in het hippe Two Twenty Two aan Great Siege Road of in één van de vele wijnkelders. Aan het eind van de middag valt Maestro e Fresco aan South Street aan te raden. Hier staan heerlijke wijnen op de kaart en 's avonds is er vaak livemuziek. Voor een goede lunch kun je terecht bij Chiaro Scuro aan Strait Street. Populair voor het diner is Rubino aan Old Bakery Street. Hier kun je genieten van traditionele en moderne Maltese gerechten. Bij Giannini aan de Windmill Street staan de meer mediterrane gerechten op het menu. Het kleine restaurantje Da Pippo Trattoria aan Melita Street is favoriet bij de lokale bevolking.
Bereikbaarheid
Valletta is vanaf vrijwel alle plaatsen op het eiland goed te bereiken met het openbaar vervoer. De buslijnen met nummers van 1 t/m 100 gaan naar Valletta. Het 'nieuwe' busstation ligt aan St James Ditch, direct ten oosten van de toegangspoort van de stad. Het uitstapplaats voor de buslijnen bevindt zich nabij de plaats van het oude busstation bij de Triton-fontein. Door Valletta rijdt bus 133 een stadsdienst. Omdat de loopafstanden binnen de stad beperkt zijn, is het voor de meeste mensen echt niet nodig om hier gebruik van te maken. Ook met bijvoorbeeld een huurauto is de stad te bereiken. De parkeermogelijkheden dicht bij het centrum zijn echter beperkt. In Floriana is een P&R-parkeerplaats ingericht voor 900 voertuigen. Er rijden shuttlebussen waarmee je 10 maal per uur naar het centrum kunt pendelen. Ook vanaf de P&R-parkeergelegenheden nabij Marsa en Pembroke rijden pendelbussen naar de hoofdstad. Parkeren op een P&R-terrein (inclusief twee kaartjes voor de pendeldienst) kost €5, -. Automobilisten die daadwerkelijk met hun auto Valletta binnen willen rijden, moeten daarvoor tol betalen. Daarom vormt het gebruik van een P&R-terrein voor velen een beter alternatief. Vanuit Sliema is tevens mogelijk om per veerpont de oversteek naar Valletta te maken. Met deze veerpont snijd je een stuk van de route af die de bus moet volgen. Er vaart ook een veerpont naar Bormla en Isla (The Three Cities). Deze vertrekt van de 'Lascaris Wharf', welke bereikbaar is via de 'Upper Barracca lift'. Binnen Valletta kan ook gebruik worden gemaakt van een elektronische taxi; de zogenaamde CT Cab. Dit zijn halfopen wagentjes die rijden op stroom. Het gebruik ervan is niet duur en vooral handig voor mensen die slecht ter been zijn. Er kunnen maximaal drie passagiers tegelijk mee.
Hieronder is een plattegrond van Valletta te vinden. Een groter, maar gescand exemplaar is te bereiken door hier te klikken.
Liesbeth en Hans maakten een excursie naar Valletta en schreven daarover een leuk verslag op hun website.
|
