Rabat (Ir-Rabat)

St. Paul's kerk te Rabat

Rabat is een stad op ongeveer tien kilometer ten westen van Valletta. De stad telt ongeveer 11.239 inwoners. Het woord Rabat is Arabisch voor 'de (voor)stad'. Rabat ligt tegen de oude hoofdstad van Malta (Mdina) aan.

In tegenstelling tot andere plaatsen op Malta, wordt er rondom Rabat niet in het wilde weg gebouwd. Rondom de hooggelegen plaats is vooral open landschap zichtbaar. Het is goed te zien dat Rabat van oorsprong een agrarische plaats is. Veel boeren zijn echter verdwenen. Rondom het absolute centrum van de plaats, liggen vooral krappe straatjes, waarin het wegverkeer regelmatig hopeloos vastloopt.

Geschiedenis

Rabat was onderdeel van de Romeinse stad Melita (het huidige Mdina). Dat was in die tijd een belangrijke en vrij grote stad. De Romeinen kozen ervoor het gezag van Malta in Mdina te vestigen. Om hygiënische redenen was het voor de Romeinen niet toegestaan om hun doden binnen de stadsmuren te begraven. Daarom deden ze dat in catacomben even daarbuiten. Latere bewoners kozen er echter voor hun huizen bovenop die graven te gaan bouwen, waardoor de stad die we nu Rabat noemen ontstond. In de toenmalige hoofdstad Mdina woonden de edelen (de universitá) en het simpele volk in Rabat. Om de vesting Mdina te verstevigen werd een diepe droge gracht gegraven waardoor Rabat van Mdina werd afgesplitst. Zodoende woonden de bewoners van Mdina beschermd, terwijl de bewoners van Rabat slechts konden hopen dat plunderaars uit de buurt bleven vanwege de aanwezigheid van de vesting. Toen Rabat op 25 maart 1902 een zelfstandige parochie werd, was de splitsing tussen de twee steden volledig.

De apostel Paulus

Volgens de bijbel verbleef de apostel Paulus in het jaar 60 gedurende drie maanden op het eiland Malta. Hij verkoos te leven in een grot (of crypte) nabij Rabat. Vanaf die plek bekeerde hij mensen tot het Christendom. De grot wordt tegenwoordig Grotto of Saint Paul genoemd en heeft een totale oppervlakte van maar liefst 2509 vierkante meter. Men zegt dat het schraapsel van de stenen wanden van de grot helende krachten bezit en dat, hoeveel steen er ook wordt uitgeschraapt, de grot altijd dezelfde afmetingen zal behouden. In de grot staat een marmeren beeldje van Paulus. In 1990 kwam Paus Johannes Paulus II naar de grot om bij dit beeld te bidden. Op 17 april 2010 deed zijn opvolger, Paus Benedictus XVI, hetzelfde tijdens zijn bezoek aan Malta. Tijdens een groot deel van de Romeinse tijd werd de grot gebruikt als gevangenis. Bij een bezoek zijn hiervan nog duidelijk overblijfselen te zien.

Kerken

Boven de grot waar Paulus zou hebben verbleven, is de St. Publius-kapel gebouwd. Deze kapel staat naast de aan Paulus gewijde parochiekerk van Rabat. De koepelkerk, die tussen het jaar 1656 en het jaar 1681 gebouwd werd, werd ontworpen door Francesco Buonamici (1596 – 1677). De kerk is aan de binnenzijde prachtig beschilderd. Het topstuk onder de schilderijen die in de kerk te zien zijn, is The Shipwreck of St. Paul. Dit schilderij werd in het jaar 1683 geschilderd door Stefano Erardi (1630 – 1716).

Catacomben van St. Paul

Eenvoudig te verwarren met de grot van St. Paul, zijn de catacomben van St. Paul. Ook deze bevinden zich onder de grond. In totaal zijn er 22 catacomben te vinden, die elk een eigen ingang hebben. In de ondergrondse ruimten werden lichamen begraven en gecremeerde resten in potten bijgezet. De oudste catacomben werden door de Romeinen aangelegd voor de twee eeuw. Later, in de vierde en vijfde eeuw, maakten de Byzantijnen grotere ruimten, waardoor een enorm doolhof is ontstaan aan graven, die in de wanden zijn uitgehouwen. Dit soort ondergrondse grafkelders waren niet uniek, maar zijn terug te vinden in een groot deel van het oude Romeinse rijk. Ook elders in Malta zijn soortgelijke catacomben her en der terug te vinden.

Bovenop de opgravingen is een modern bezoekerscentrum aangelegd. De graven zijn deels door de glazen vloer te zien. In het museum wordt informatie verstrekt over grafstenen uit verschillende perioden en zaken die mee het graf in gingen. Het veld met de catacomben wordt opgesplitst door de weg (Bajjada Triq Sant Agata). Aan beide zijden daarvan bevindt zich een park met daarin de toegangen tot de catacomben. Sommigen daarvan zijn te bezoeken. Het zijn kleine ondergrondse doolhoven, bestaande uit gangen tussen verschillende soorten graven. Tussen de toegangen tot de catacomben zijn enkele kleine paviljoens te vinden waarin aanvullende informatie wordt verstrekt. Bijvoorbeeld over de rituelen en de conservatiemethoden.

Catacomben van St. Agatha

Ook de Grotto of Saint Agatha, of de Saint Agatha's catacomben, zijn in de stad te vinden. Deze ondergrondse ruimte werd naar verluid bewoond door sint Agatha, nadat zij in het jaar 249 vanaf Sicilië naar Malta vluchtte om te voorkomen dat zij met Quintanus van Catanië moest trouwen. Toen zij later naar Sicilië terugkeerde werden, voordat ze op de brandstapel werd gezet, haar borsten afgesneden. Daarom wordt ze vaak met haar borsten in haar handen afgebeeld. Bijvoorbeeld op de dertien fresco's waarmee de grot is versierd. De catacomben gezamenlijk vormen een onderaards kerkhof, bestaande uit 500 graven; 200 voor kinderen en 300 voor volwassenen. De grotten van Saint Agatha zijn privébezit en zijn alleen onder begeleiding van een gids te bezoeken. De catacomben van Saint Agatha zijn vanwege de beter bewaard gebleven fresco's voor veel bezoekers interessanter dan de catacomben van St. Paul.

De Romeinse villa / Domus Romana

Eén van de topattracties van Rabat is het museum voor Romeinse oudheden. Dit museum werd in 1882 gebouwd om de resten van een Romeinse Domus (de Domus Romana) te beschermen, die hier een jaar eerder werd gevonden tijdens het aanplanten van bomen de nabijgelegen tuin. De domus was waarschijnlijk het bezit van een Romeinse handelaar. Er werden in de vloer van de domus verschillende prachtige mozaïeken aangetroffen die bovendien ook nog eens goed bewaard zijn gebleven. Toppunt hiervan is een beroemd mozaïek dat 'The Drinking Doves of Sosos' (de drinkende duiven van Sosos) genoemd wordt. Dit is een mozaïek naar een schilderij van schilder Sosos van Pergamon (Turkije) uit de tweede eeuw v. Chr. Om de afbeelding van de drinkende duiven is een geometrisch patroon gemaakt waarbij de indruk wordt gewekt dat het een in hoogreliëf uitgevoerd labyrint is, terwijl het geheeld daadwerkelijk tweedimensionaal is. Het mozaïek vormde de bodem van een impluvium (waarin regenwater werd opgevangen) in het atrium van het pand.

In de resten van het oorspronkelijke gebouw zijn allerlei vondsten gedaan. Zo troffen archeologen er amforen, parfumflesjes, munten, wapens, olielampen, haarspelden, weefgetouwen, kruiken en beelden aan. Die zijn te bewonderen in de tentoonstellingsruimte van het huidige gebouw, dat herkenbaar is aan het neoklassieke uiterlijk, met Dorische zuilen in de gevel. Het museum geeft duidelijke informatie over de aanwezigheid en het leven van de Romeinen in Malta. Er wordt uitgelegd welke vondsten de opgravingen hebben opgeleverd en hoe de villa er ooit moet hebben uitgezien. Vervolgens kunnen de mozaïeken worden bewonderd. Op het buitenterrein is het mogelijk om over een deel van de ruïnes uit te kijken, deels zijn die helaas verwoest toen de Britten 1899 een weg aanlegden richting het Museum-station.

Het gebouw wordt ook wel eens 'Romeinse villa' genoemd. Dat is niet helemaal correct. Een domus stond meestal binnen de muren van een stad (in dit geval Melita) en had een verdieping, terwijl villa's op het platteland stonden en veel meer ruimte in beslag namen. De arme bevolking in de stad woonde in flats die 'Insulae' genoemd werden.

De entree tot de Domus Romanus bedraagt € 6, - voor volwassenen, € 4,50 voor studenten en senioren. Toegang voor kinderen tot 11 jaar bedraagt € 3, -.

Vliegtuigcrash

Op 4 april 1946 stortte er een militair vliegtuig neer in het centrum van Rabat. De Vickers Wellington B Mk bommenwerper, was opgestegen op het vliegveld van Hal-Far. Samen met een Spitfire werden allerlei manoeuvres uitgevoerd. Tijdens de gevechtsoefeningen dook de bommenwerper plots naar beneden om vervolgens neer te storten in St. Publius Street, op ongeveer 150 meter van de kerk. De vier bemanningsleden overleefden het niet en ook zestien burgers op de grond maakten geen schijn van kans. Een flinke hoeveelheid huizen raakte onbewoonbaar. Halverwege de straat hangt een plaquette die herinnert aan de ramp.

Bereikbaarheid

Rabat is prima te bezoeken in combinatie met een bezoek aan Mdina. De beide plaatsen liggen vrijwel tegen elkaar aan. De Romeinse Villa ligt zelfs tussen beide plaatsen in, maar ook de andere attracties zijn gemakkelijk te belopen. Rabat is te bereiken vanuit Valletta met de bus. De buslijnen 50 51 52 53 en 56 gaan naar de stad. Wanneer met een huurauto naar Rabat wordt gereden, kan het beste geparkeerd worden op het parkeerterrein dat tussen Rabat en Mdina in ligt.