Ix-Xaghra (Gozo)

Xaghra is een plaatsje met ongeveer 3.978 inwoners dat centraal in het noorden van het eiland Gozo ligt. Het ligt op iets minder dan vier kilometer ten noordoosten van Victoria op een heuvelrug.

Het verleden van Xaghra

De plaats waar Xaghra ligt, is één van de eerst bewoonde plekken op Gozo. Al in de prehistorie waren er nederzettingen in de omgeving. Onder andere de megalithische tempels van Ġgantija zijn in de plaats te vinden. Dit prehistorische tempelcomplex is tegenwoordig met afstand de grootste publiekstrekker van Xaghra. Er zijn in en rond het dorp meer belangrijke vondsten gedaan uit de tempelperiode, zoals het Tal-Qacca Hypogeum (Gozo Stone Circle), dat dateert uit 4100 tot 3800 voor Christus. Dit is een soort ronde begraafplaats van steen met een omtrek van ongeveer 120 meter, waarvan 26 meter nog overeind staat. Ook zijn er verschillende grotten en catacomben ontdekt, waarin archeologen prehistorische voorwerpen vonden. De tempel en het hypogeum zijn (tegen betaling) toegankelijk, maar andere bouwwerken zijn dermate verwaarloosd dat ze het bezichtigen niet meer waard zijn. Zo moet de Santa Verna tempel ooit een imposant bouwwerk zijn geweest, terwijl er nu nog slechts enkele stenen van overeind staan.

Tijdens de Middeleeuwen had Gozo zwaar te lijden onder aanvallen van plunderaars. Regelmatig werden mensen gevangen genomen om elders als slaaf te werk te worden gesteld. Door de angst die leefde onder de bevolking, ging men zich steeds meer centraal op het eiland vestigen rondom de stad Rabat (het huidige Victoria). Later werden de bewoners van Gozo zelfs verplicht hun nachten door te brengen binnen de citadel van Rabat. Nadat die verplichting werd opgeheven, begonnen de mensen zich weer in Xaghra vestigen. De plaats groeide vervolgens gestaag en is momenteel naar Gozotiaanse begrippen een vrij grote plaats.

Bezienswaardigheden

De parochiekerk van Xaghra

De eerste steen van de parochiekerk van Xaghra werd gelegd op 2 oktober 1815. Deze kerk werd gebouwd op de plek waar tot dan toe een kerk uit 1688 stond. De kerk is gewijd aan de Maria-Geboorte. Het uiterlijk van de kerk is typisch Maltees, met de twee klokkentorens in de façade en een koepel als dak. De binnenkant is prachtig gedecoreerd. Er is hierbij flink wat marmer gebruikt. Bovendien zijn wanden en plafonds schitterend beschilderd en zijn er de ramen voorzien van fraai gekleurd glas.

In het dorpje Xaghra bevinden zich twee druipsteengrotten; L-Ghar ta' Ninu en L-Ghar Ta' Xerr (hieronder beschreven). Deze grotten zijn gelegen onder woonhuizen, maar de stalagmieten en stalactieten zijn te bezichtigen door het publiek. Het zijn de enige druipsteengrotten van Malta. Het gaat hierbij absoluut niet om de mooiste grotten die er bestaan, maar het is toch leuk om binnen even een kijkje te nemen.

De oude windmolen

De Ta' Kola windmolen

In de oude windmolen genaamd il-Mithna ta' Kola is een folkloristisch museum gevestigd. De molen werd gebouwd in het jaar 1725 in opdracht van grootmeester Fra Antonio Manoel de Vilhena. De molen beschikt nog over het oorspronkelijke houten binnenwerk, verkeert in zeer goede staat en kan in principe nog gewoon functioneren. De muren van de molen zijn drie meter dik en vijftien meter hoog (veel hoger zijn ze niet te vinden in Malta). Dat bood voldoende bescherming tegen aanvallen van buitenaf. Op Malta worden sinds het jaar 1530 molens gebouwd, die veelal op elkaar lijken. Vrijwel allemaal zijn ze zodanig gebouwd dat ze profiteren van de mistral (Majjistral; de noordwestenwind die op Malta overheerst). Ze werden gebruikt voor de productie van meel, maar er bestonden ook molens waar buskruit werd gemaakt. Naast windmolens (Mintha) bestonden er ook door ezels voortgedreven molens (Miexi). De ridders van Malta hadden een monopolie op het bouwen en gebruiken van de molens. Dit overheidsmonopolie bleef bestaan tot 1838. Op deze wijze verzekerden de ridders zich ervan voldoende brood te hebben voor hun campagnes en bovendien leverde het malen geld op. De boeren waren verplicht om tegen betaling gebruik te maken van de molens. Tijdens de periode dat de Britten over Malta regeerden, beschikte vrijwel elk dorp één of meerdere molens. De ta' Kola molen in Xaghra werd gebouwd naar Spaans ontwerp. De molen werd gebruikt tot in het jaar 1987 en werd daarna gerestaureerd. Tegenwoordig is er een museum in het gebouw gevestigd. Het is een zeer compleet folkloristisch museum. Er zijn veel authentieke materialen en werktuigen te bezichtigen.

Xerri's grotto (L-Ghar Ta' Xerr)

Xerri's grotto

Minder relevant, maar leuk om te bezoeken, is de Xerri's grotto. Deze grot werd vernoemd naar Anthony Xerri, die omstreeks 1923 met primitief materieel een waterput wilde graven onder zijn woning, maar daarbij op de druipsteengrot stuitte. De ongeveer tien meter onder het straatniveau gelegen grot, is bereikbaar via een smalle wenteltrap die is aangelegd in de schacht die de waterput moest vormen. Ondergronds vormen stalactieten en stalagmieten enkele spectaculaire formaties die soms een naam hebben gekregen, zoals de schildpad of de giraffe.

Ramla Bay

Ten noordoosten van Xaghra ligt het mooiste strand van Gozo; Ramla Bay. Dit strand is zeer populair onder zowel de lokale bewoners van Gozo als de toeristen. Rond het jaar 1715 werden rondom het strand verdedigingswerken aangebracht, om zodoende te voorkomen dat zeerovers en plunderaars het strand nog langer konden gebruiken om aan land te gaan. Aan de linkerzijde van de baai stond Belancourt Battery en aan de rechterzijde Gironda Battery, die tegenwoordig beiden in puin liggen. Centraal op het strand stond de Vendôme Redoubt. Op de plek van deze laatste schans, werd door ene John Gauci een grote witte sokkel met een standbeeld van Maria Moeder van Hoop erop geplaatst. Gauci was in 1881 het laatste lid van de Polizia Marinara die de taak had de verdedigingswerken te bemannen. Naar het schijnt wilde hij middels het beeld zijn dankbaarheid aan Maria tonen, die ervoor zou hebben gezorgd dat hij een storm op zee overleefde. Ook tegenwoordig nog vormt het beeld een fraai herkenningspunt midden op het strand. Het betreft echter niet meer het originele beeld. Dat verdween in de jaren zestig tijdens de opnames van een film. De op Gozo beroemde beeldhouwer Wistin Camilleri (1885 – 1979) vervaardigde het huidige beeld. Iets ten westen torent Calypso's cave boven het strand uit. Dit is een grot waarin volgens een Griekse mythe de nimf Calypso de held Odysseus gevangen hield. Het strand ligt op een loopafstand van ongeveer 40 minuten van Xaghra. Met behulp van bus 322 (halte Ramla) wordt de loopafstand tussen het dorp en het strand flink verkort.

Bereikbaarheid

Xaghra is gemakkelijk te bereiken met de bus vanuit Victoria. De lijn 307 heeft verschillende haltes in de plaats op de route liggen. Reizigers die vanaf Mgarr (waar de veerboot vanaf Malta aankomt) met de bus naar Xaghra willen, kunnen gebruikmaken van de bussen op lijn 322, die rechtstreeks naar de plaats rijden. Met een huurauto kan vanaf Mgarr het beste in westelijke in de richting naar Victoria worden gereden. Op de rotonde bij Xewkija kan vervolgens naar rechts worden afgeslagen richting Xaghra.